درماندگی احساس شناخته شده برای بیشتر افراد است و هر فرد حداقل یکبار آن را تجربه کرده است. این احساس زمانی پیش می آید که فرد یک موقعیت یا اتفاق ناخوشایند را تجربه می کند. رویدادهای آسیب زا می تواند با احساس درماندگی همراه باشد اما در بیشتر موارد ممکن است احساس درماندگی به دلیل اختلالات روانی مانند افسردگی باشد.
درمان احساس درماندگی شاید در بیشتر موارد جدی گرفته نشود اما تداوم این احساس پس از رفع مشکلات می تواند خطر آفرین باشد و نشان دهنده یک اختلال روانی باشد. برطرف نشدن احساس درماندگی و به کار نبردن روش های درمانی موثر برای آن می تواند زندگی فرد را مختل کند و سلامت روان فرد را دچار مشکل اساسی کند.
احساس درماندگی چیست؟
قبل از پرداختن به درمان احساس درماندگی بهتر است بدانیم که این احساس چیست و به دنبال چه عواملی بروز میکند. زمانی که فرد در موقعیت های استرس زا و ناراحت کننده قرار می گیرد احساس درماندگی می کند. این احساس یک واکنش طبیعی است. ایجاد این احساس ریشه در بیولوژی انسان دارد. هنگامی که فرد دچار احساس درماندگی می شود هورمون سروتونین ترشح پیدا می کند و همین باعث می شود تا فرد بتواند اوضاع را کنترل کند.
زمانی که فرد دچار احساس درماندگی می شود فعالیت آمیگدال مغز بیشتر می شود. با وجود تلاش متعدد مغز برای کنترل این اوضاع ممکن است باز هم این احساس از بین نرود.
عوامل تقویت کننده احساس درماندگی
در درمان احساس درماندگی باید ابتدا عوامل تقویت کننده شناخته شوند تا فرد بتواند با کنترل آن ها به پروسه درمان کمک کند. استرس، غم و اندوه، مشکلات مرتبط با سلامت روان، انزوا طلبی، مشکلات عاطفی و اجتماعی و… می توانند باعث تقویت احساس درماندگی شوند.
کیس های زیادی در جامعه وجود دارند که با این احساس مواجه هستند. مثلا افرادی که مورد تجاوز قرار گرفته اند احساس درماندگی می کنند و ممکن است نتوانند به تنهایی از خانه خارج شوند. یا ممکن است افرادی که دچار اختلالات روانی از قبیل افسردگی هستند با احساس درماندگی هم دست و پنجه نرم کنند. مثلا در افرادی که دچار افسردگی شدید هستند حتی فرد در خود این توانایی را نمی بیند که از جای خود به تنهایی بلند شود.
علائم احساس درماندگی
شناخت نشانه های احساس درماندگی و شدت این علائم خیلی روی پروسه درمان احساس درماندگی تاثیر می گذارند. زمانی که این احساس در فرد پیدا می شود ممکن است علامت های دیگری هم از قبیل:
- افسردگی
- اضطراب
- احساس قربانی بودن
- نداشتن انگیزه برای عبور از شرایط بحرانی
- ناامیدی
- عزت نفس پایین
- وحشت
- تسلیم شدن
- اهمال کاری
- و… خود را نشان دهند.
متاسفانه زمانی که فرد دچار احساس درماندگی می شود احساسات منفی متعددی را تجربه می کند. غلبه بر هر یک از این احساسات کار چندان راحتی نیست. اما در مورد علائم کلی این اختلال باید بگوییم که اگر شما افسردگی داشته باشید ممکن است علائم افسردگی در شما بروز کند. شدت علائم و نوع علائم به آنچه که در ذهن فرد می گذرد بستگی دارد. خستگی، اختلال خواب، گریه کردن و… چند نمونه از علائم رایج این احساس منفی هستند که در پروسه درمان سعی می شود تا همه آن ها کنترل و حذف شوند.
هر فرد ممکن است نشانه ها و علائم متفاوتی را هنگام احساس درماندگی تجربه کند. در برخی افراد ممکن است احساس غرق شدگی، از دست دادن کنترل افسردگی، احساس ضعف و ناتوانی و… پدیدار شود و در برخی افراد هم ممکن است علائم دیگری از قبیل:
- احساس ناامیدی
- احساس شرم و گناه
- ایجاد افکار خودکشی
- آسیب رساندن به خود
- و … هم بروز کند.
علت ایجاد احساس درماندگی چیست؟
بیشتر افراد احساس می کنند زمانی باید درمان احساس درماندگی را شروع کرد که حتما یک اختلال روانشناختی باعث به وجود آمدن آن شده باشد. در واقع بیشتر افرادی که دچار احساس درماندگی می شوند بدون هیچ مشکلی این احساس را تجربه می کنند.
- در برخی موارد فرد برای یک مدت طولانی با مشکلات زندگی مواجه است. از آنجایی که راهکاری برای مقابله و کنار آمدن با این مشکلات ندارد در نتیجه دچار احساس درماندگی می کند.
- احساس درماندگی می تواند نتیجه یک اتفاق یا رویداد باشد که قبلا رخ داده است. فکر کردن به رویدادهای گذشته می تواند باعث ایجاد این احساس شود.
- در برخی موارد وجود بیماری های جسمی و روانشناختی هم می تواند باعث ایجاد این احساس شود.
مطلب مشابه: رفع استرس بیکاری؛ روش هایی برای رفع اضطراب بیکار بودن
درمان احساس درماندگی
بعد از شناخت کلی در مورد احساس درماندگی و نشانه های آن لازم است که پروسه ی درمان احساس درماندگی شروع شود. از آنجایی که شدت و دوام هر اختلالی می تواند روی روان فرد تاثیر منفی بگذارد در نتیجه شروع درمان خیلی مهم است. برای درمان این احساس گزینه های مختلفی وجود دارند از دارو درمانی گرفته تا روش های روان درمانی از قبیل:
- خانواده درمانی
- درمان شناختی رفتاری
- درمان بین فردی
- مشاوره
- درمان حمایتی
- و … همگی با توجه به نشانه های این احساس و شدت آن به کار گرفته می شوند. زمانی که درگیر درماندگی هستید می توانید یکی از کارهای زیر را انجام دهید:
- پیدا کردن منبع درماندگی
- درک مقاومت در برابر تغییرات
- تمرکز بر روی کنترل عوامل
- ورزش
- دور کردن محتوای منفی
- استفاده از تکنیک های آرامش بخش
- امکان درست نبودن افکار وجود دارد.
- به خاطر سپردن نقاط قوت
- تمرین پذیرش
پیدا کردن منبع درماندگی
برای درمان احساس درماندگی باید منبع این احساس را پیدا کنید. اگر در خودتان این توانایی را نمی بینید که وضعیت کنونی را تغییر دهید، برای مقابله با احساس درماندگی به ارزیابی و شناخت احساسات بپردازید این کار کمک کننده است. برای پیدا کردن منبع احساس درماندگی باید سوالات زیر را از خودتان بپرسید.
- آیا در چند وقت اخیر تحت فشار و استرس بوده اید؟
- آیا در چند وقت اخیر تجربه یک اتفاق آسیب زا و تروماتیکی را داشته اید؟
- آیا در درون شما چیز غیر قابل کنترلی وجود دارد؟
- آیا علائم مختلفی از قبیل فقدان چیزی، خلق پایین، احساس غم و اندوه و … را دارید؟
اگر بدانید منبع ایجاد احساس درماندگی چه چیزی بوده است می تواند روی انتخاب روش های درمانی تاثیر بگذارد. حتی با ارزیابی عوامل ایجاد کننده می توان سریع تر بر درماندگی و احساسات مشابه با آن غلبه کرد. به طور مثال گاها ممکن است استرس و اضطراب روزانه باعث ایجاد احساس درماندگی شود. در چنین شرایطی می توان راهکارهای مناسب را برای درمان این استرس پیدا کرد و به درماندگی غلبه کرد.
درک کردن مقاومت در برابر تغییرات
یکی دیگر از تکنیک هایی که برای درمان احساس درماندگی موثر است این است که مقاومت در برابر تغییرات را درک کنید. زمانی که فرد دچار احساس منفی درماندگی می شود باید به جستجوی دلیل مقاومتش در برابر احساس قدرتمندی باشد این راهکار بسیار مفید است.
البته این بدان معنی نیست که فرد خودش ترجیح می دهد که درمانده شود و یا احساس درماندگی یک انتخاب برای فرد است. هیچ فردی از درمانده بودن لذت نمی برد اما در بیشتر مواقع پیدا کردن یک احساس جایگزین برای درماندگی ترسناک است.
زمانی که احساس درماندگی از بین می رود و فرد درمان می شود قادر به ایجاد تغییرات بزرگ در زندگی است و در این راه هیچ گونه احساسات منفی ندارد. اما داشتن احساسات منفی باعث می شود تا فرد برای غلبه بر این احساسات چالش های سخت و طاقت فرسا را انجام دهد.
نکته: جایگزین کردن احساسات و تغییر طرز تفکر برای هر فردی کار چندان راحتی نیست و می تواند با چالش های متعددی همراه باشد. اما از طرفی هم ایجاد کردن فرصت های جدید و موقعیت های شگفتی که در این پروسه ایجاد می شود ارزش تغییر طرز تفکر را دارد.
تمرکز کردن بر آنچه در کنترل شماست راهی اساسی برای درمان احساس درماندگی
اگر به فکر درمان احساس درماندگی هستید باید روی آیتم هایی تمرکز کنید که قدرت تغییر آن ها را داشته باشید. در واقع وقتی فرد ساعت ها روی چیزهایی تمرکز کند که قدرت تغییر آن ها را ندارد به نوعی درماندگی را در خودش تقویت کرده و آن را افزایش داده است.
بیشتر چیزها تحت کنترل انسان نیستند و تمرکز کردن روی آن ها باعث می شود تا هیچ تغییری در آن ها صورت نگیرد در نتیجه احساس شکستی که فرد داشته است ممکن است چندین برابر شود.
در مقابل اگر فرد تمام کنترل و توجه خود را روی آیتم هایی بگذارد که تحت کنترل او هستند می تواند باعث تقویت توانایی ها و ایجاد احساس کفایت در فرد شود. با تمرکز روی چیزهای قابل کنترل انگیزه و انرژی فرد افزایش پیدا می کند و به راحتی می تواند تا تغییراتی در احساسات خود ایجاد کند و چالش های زیادی را پشت سر بگذارد.
تکنیک های آرام بخش برای درمان احساس درماندگی
برای درمان احساس درماندگی می توانید تکنیک های موثری از قبیل:
- انجام کارهای خلاقانه
- مدیتیشن
- گوش دادن به موسیقی آرامبخش
- بیرون رفتن از خانه
- نوشتن خاطرات مثبت
- تکنیک های تصویر سازی ذهنی
- و … را برای ایجاد احساس بهتر به کار بگیرید. شاید افکارتان درست نباشد و هرگز چنین اتفاقی نیفتد.
در فرآیند درمان احساس درماندگی ممکن است با موارد متعددی برخورد کنید. گاها خطاهای شناختی باعث می شود تا از وقایع مختلف نتیجه گیری های اشتباه شود. بنابراین ممکن است فرد چیزی را باور کند که کاملا اشتباه باشد. زمانی که فرد در پروسه درمان قرار دارد ممکن است مغز همیشه حقیقت ها را بازگو نکند. هنگامی که با احساسات منفی مواجه می شوید باید ابتدا تمرکز کنید که واقع گرایانه فکر کنید. تغییر الگوهای فکری در بیشتر مواقع ساده نیست اما اگر فرد شناخت کاملی در مورد آن ها پیدا کند توانسته است گام مثبتی در جهت تغییر بردارد.
به چالش کشیدن احساس درماندگی
درمان احساس درماندگی با به چالش کشیدن آن می تواند موثر باشد. وقتی که پی به احساس درماندگی در خود بردید وقت آن رسیده است تا چالش های جدی را آغاز نمایید. شما می توانید افکار قدرتمند و دقیق را جایگزین درماندگی نمایید. شما باید به فکر موقعیت هایی باشید که موفقیت های زیادی را به شما نشان دهند.
به خاطر سپردن نقاط قوت خود
برای درمان احساس درماندگی باید روی نقاط قوت خود تمرکز کنید. شناخت استعدادها، شناخت توانایی های منحصر به فرد خود و شناخت نقاط قوت برای افرادی که دچار درماندگی هستند مفید هستند. در زندگی ممکن است فرد با چالش های مختلفی مواجه شود اما با تاکید بر توانایی ها می توان، توان و انگیزه بیشتری پیدا کرد تا درماندگی را کاهش داد.
برای اینکه بدانید که چه نقاط قوتی دارید لیستی از مهارت های خود را یادداشت کنید. بعد از تهیه مهارت ها می توانید به این موضوع فکر کنید که چگونه می توانید مهارت ها را برای مقابله با چالش ها و مشکلات خود استفاده کنید. تا جایی که می توانید به جای تمرکز روی نقاط ضعف خود وقت خود را برای درک و تقویت نقاط قوت صرف کنید.
ورزش کردن راهی موثر برای درمان احساس درماندگی
ورزش کردن و داشتن فعالیت فیزیکی سبک و سنگین اثر مثبتی روی درمان احساس درماندگی دارد. اگر زود به زود دچار چنین حالتی می شود قطعا ورزش کردن بهترین قدمی است که می توانید برای غلبه بر این احساس بردارید. با دویدن یا پیاده روی ساده هم می توانید کنترل خوبی روی احساسات خود داشته باشید.
ورزش به خوبی می تواند احساسات منفی از قبیل اضطراب و افسردگی را رفع کند. اگر می خواهید روحیه بهتری داشته باشید ورزش های هوازی مانند دویدن و شنا بسیار کار ساز هستند.
دوری کردن از افکار منفی
درمان احساس درماندگی را با دوری کردن از محتوای منفی آغاز کنید. توجه به محتوایی که باعث بیدار شدن احساسات منفی در شما می شود بدترین کار است و باعث می شود احساس درماندگی بیشتر و بیشتر شود.
البته در چند سال اخیر مقایسه کردن زندگی خود با زندگی سایرین در شبکه های اجتماعی باعث شدت احساسات منفی شده است و ناتوانی و درماندگی فرد بیشتر شده است. برای درمان این احساس ناتوانی باید افکار و محتوایی را انتخاب کنید که باعث افزایش روحیه و انرژِی شما شود. به جای اینکه ساعت ها وقت خود را برای دیدن محتواهای بی ارزش در شبکه های اجتماعی هدر دهید به پادکست های انگیزشی، کتاب های صوتی، موسیقی آرام بخش گوش دهید. حتی می توانید کتاب بخوانید یا سرگرم محتواهای مثبت شوید.
تمرین پذیرش راهی موفقیت آمیز برای درمان احساس درماندگی
تمرین پذیرش راهی برای درمان احساس درماندگی است. شاید به نظر برسد که این نظر خلاف نتیجه باشد اما اگر مواردی که از کنترل شما خارج هستند بپذیرید رفته رفته توانایی شما در پذیرش این آیتم ها افزایش پیدا میکند. کنترل کردن همه چیزی در بیشتر مواقع باعث می شود تا شما احساس درماندگی بیشتری کنید. بر اساس تحقیقاتی که در این خصوص انجام شده است نشان داده زمانی که مردم احساس می کنند می توانند آینده را کنترل کنند احساس ناتوانی و درماندگی آن ها افزایش پیدا می کند.
به طور کلی باید بیشتر روی زمان حال و موارد مرتبط در زمان حال تمرکز کرد. کنترل کردن این موارد می تواند بسیار موثرتر باشد. تمرکز کردن روی امور مرتبط در زمان حال به فرد کمک می کند تا ناراحتی کمتری داشته باشد و رضایت بیشتری از زندگی داشته باشد.
نظرات کاربران