نحوه برخورد با کودک سرسخت باید چگونه باشد؟
برخورد با کودک سرسخت یکی از چالش هایی است که بسیاری از والدین همواره با آن دست و پنجه نرم می کنند. سرسخت بودن، ویژگی بسیار مهمی می باشد که هر فردی ممکن است برداشت متفاوتی از آن کند.
برخی از افراد کودکان سرسخت را افرادی با اراده و قوی توصیف می کنند. اما به نظر برخی دیگر کودکان سرسخت، کودکانی لجباز و یک دنده هستند. اما جالب است بدانید که معنی سرسخت بودن ترکیبی از هر دو دیدگاه است. به همین دلیل والدین در چگونگی برخورد با کودک سرسخت دچار سردرگمی می شوند. در این مقاله می خواهیم به معرفی ویژگی های کودک سرسخت و نحوه صحیح برخورد با آن بپردازیم.
کودک سرسخت، چه کودکی است؟
قبل از آنکه به نحوه برخورد با کودک سرسخت بپردازیم، بهتر است مقداری این رویکرد رفتاری را معرفی کنیم. کودکان سرسخت، کودکانی هستند که به آسانی از موضوعی را از سمت والدین خود قبول نمی کنند. شما نمی توانید مانند بقیه کودکان به آن ها بگویید که چکار کنند و چکار نکنند. کودکان سرسخت، کودکانی خود رای، مغرور، متعصب و تا حدودی یک دنده هستند که عاشق به کرسی نشاندن حرف خود می باشند. کودکان لجباز اگر نتوانند آن چه در ذهن دارند را اجرا کنند، معمولا خشونت زیادی از خود نشان می دهند.
عمل کردن به صورت خودمحور، عدم همکاری با والدین و نشان دادن اراده فوق العاده قوی از خود از مشخصات این کودکان است. بنابراین برخورد با کودک سرسخت می تواند تا حدودی بسیار چالش برانگیز باشد. زیرا در این مواقع والدین باید کاملا حساب شده عمل کنند.
کودکان سرسخت چه ویژگی هایی دارند؟
برخورد با کودک سرسخت به صورت حساب شده امکان پذیر نیست مگر آن که شناخت بسیار خوبی از ویژگی های رفتاری آن داشته باشید. در واقع آشنایی با ویژگی های کودک سرسخت به شما کمک می کند سرسخت بودن یا نبود کودک خود را به صورت دقیق تشخیص دهید. در ادامه می خواهیم به معرفی برخی از برجسته ترین ویژگی های کودکان سرسخت بپردازیم.
- این کودکان به شدت ریاست طلب هستند و دوست دارند خودشان کنترل امور را به دست بگیرند.
- اراده قوی داشته و برای به کرسی نشاندن حرف خود تمام تلاششان را می کنند.
- کج خلقی فراوانی از خود نشان داده و همواره سعی دارند همه چیز را زیر سوال ببرند.
- کارها را به شیوه خود انجام داده و از دنبال کردن دقیق راهکارها گریزان هستند.
- علاقه زیادی به مذاکره و بحث کردن دارند.
- تحسین طلب بوده و دوست دارند به خاطر هر کاری مورد تشویق قرار گیرند.
- معمولا بی حوصله بوده و از یک جا نشستن و انتظار کشیدن متنفر هستند.
- همواره به برحق بودن خود پافشاری می کنند و معتقدند در هر صورت عدالت در حق آن ها اجرا نشده است.
- وقت کشی کردن در هنگام انجام دادن کارها از دیگر ویژگی های بارز کودکان سرسخت می باشد.
- برای همه چیز دلیل و منطق می خواهند و اگر منطق آن ها کاری را قبول نکند، آن را انجام نمی دهند.
اهمیت نحوه برخورد با کودک سرسخت
نحوه برخورد با کودک سرسخت بسیار مهم است. شاید برخی از والدین از روی بی اطلاعی و عدم اگاهی برخورد صحیحی در مقابل این کودکان از خود نشان ندهند. جالب است بدانید که برخورد با کودک سرسخت به صورت اشتباه می تواند بر شخصیت آن ها در بزرگسالی تاثیر منفی داشته باشد. بنابراین شما با نشان دادن رفتار اشتباه در واقع آینده فرزند خود را به خطر می اندازید.
اهمیت دیگر نحوه برخورد با کودک سرسخت در آرامش و آسایش خانواده نهفته است. در صورتی که برخورد مناسبی از سوی والدین صورت نگیرد، این کودکان پتانسیل آن را دارند که آرامش را از کل خانواده سلب نمایند. تصور کنید کودک شما همواره پرخاشگری کرده و لجبازی و یکدندگی از خود نشان دهد. مسلما در چنین شرایطی نه شما آرامش خواهید داشت و نه کودکتان. بنابراین نشان دادن صحیح ترین برخورد با کودک سرسخت می تواند تا حدودی اوضاع خانه را آرام نگه دارد.
روش های برخورد با کودک سرسخت
برخورد با کودک سرسخت باید چگونه باشد؟ باید در مقابل رفتارهای کودکمان چه واکنشی از خود نشان دهیم؟ بهترین برخورد با کودک سرسخت، چه برخوردی است؟ این ها سوالاتی هستند که در اکثر مواقع والدین از روانشناسان کودک می پرسند. در واقع آن ها دغدغه این را دارند که چگونه رفتارهای منفی را در کودک کاهش داده و او را به سوی تعادل سوق دهند.
برخورد با کودک سرسخت کار آسانی نیست. بنابراین اگر کودک سرسختی دارید، بهتر است عزم خود را جزم نمایید. البته منظورمان از این کار آماده کردن خودتان برای وارد شدن به یک جنگ قدرت با فرزندتان نیست. بلکه منظورمان این است که در نشان دادن برخورد صحیح با کودکتان از خود اراده قوی نشان دهید. زیرا شما با کودکی طرف هستید که ارائه آن به اندازه اراده یک فرد بزرگسال می باشد. بنابراین اصلا او را دست کم نگرفته و برخورد خود جدیت نشان دهید.
در ادامه می خواهیم بهترین راهکارها را جهت برخورد با کودک سرسخت بررسی کنیم. تمامی این روش ها توسط بهترین روانشناسان کودک تایید شده اند. بنابراین با خیال راحت می توانید این راهکارها را در برخورد با کودک سرسخت تان به کار گیرید.
قبل از هر چیزی، آرامش خود را حفظ کنید
اولین و مهم ترین روش برخورد با کودک سرسخت، حفظ کردن آرامش خودتان است. هدف شما از نشان دادن برخورد درست با کودکتان، ایجاد آرامش برای او و افراد خانواده است. اما اگر خودتان آرامش نداشته باشید نمی توانید آن را نیز به فرزندتان منتقل کنید. بلند کردن صدا و فریاد زدن هنگام صحبت کردن با او به منزله شروع یک جنگ بزرگ است. زیرا کودک شما ممکن است بلند شدن تن صدای شما را به مثابه شروع یک جنگ بدانند. درنتیجه بهتر است در وهله اول آرامش خود را حفظ کنید.
در برخورد با کودک سرسخت تنها حفظ کردن آرامش خودتان مهم نیست. بلکه باید کاری کنید که کودکتان نیز از این آرامش بهره مند شوید. کارهای مورد علاقه خودتان را انجام دهید. در منزل همواره موسیقی آرامبخش پخش نمایید. گاهی اوقات موسیقی مورد علاقه فرزندتان را پخش کنید تا او نیز لذت ببرد. تفریح های خانوادگی و دسته جمعی را در اوقات فراغت اصلا فراموش نکنید. سعی کنید در برخورد با کودک سرسخت تفریحاتی را انجام دهید که هم برای شما و هم برای او سرگرم کننده باشند.
برخورد با کودک سرسخت در محیطی آرام و امن
برخورد با کودک سرسخت به صورت صحیح ممکن نیست مگر در محیطی آرام و ایمن. کودکان سرسخت نسبت به کودکان دیگر روحیه پریشان تری داشته و همواره آماده نشان دادن پرخاشگری می باشند. بنابراین این کودکان مثل انبار باروتی هستند که کوچک ترین جرقه می تواند به راحتی آرامش خود و خانواده شان را بر هم بزند. این وظیفه والدین است که خانه را به محیطی آرام، ایمن و بانشاط برای رشد این کودکان فراهم نمایند.
در برخورد با کودک سرسخت سعی کنید ابتدا محیطی ایمن برای او ایجاد کرده و او را از سایر تنش ها دور کنید. تنش ها و مشکلات خانوادگی می توانند کودک شما را به یک کودک افسرده، کج خلق و عصبانی تبدیل کنند. بنابراین همیشه مراقب باشید که جو خانه را سالم نگه دارید.
از بحث کردن با کودک سرسخت بپرهیزید
در برخورد با کودک سرسخت از بحث کردن و مشاجره کردن های لفظی با او بپرهیزید. شاید باور نکنید اما کودکان سرسخت عاشق بحث کردن و مجادله هستند. در واقع آنها تمام انرژی خود را می گذارند تا به شما ثابت کنند که حق با آن هاست. بنابراین بهترین کار این است که فرصت بحث و مجادله کردن را از آن ها بگیرید. زمانی که فکر کردید یک بحث و مجادله در حال شروع است، به حرف های او گوش دهید. سعی کنید به صورت سنجیده و حساب شده به او جواب داده و بحث و جدل را به یک گفتگوی سالم تبدیل نمایید.
در برخورد با کودک سرسخت شروع بحث و جدل به این معنی است که شما در ایجاد واکنش صحیح موفق عمل نکرده اید. زیرا اصولا نباید بحث و جدلی در میان والدین و کودک صورت بگیرد.
زورگویی نکنید! از در عقل و منطق وارد شوید
در شیوه برخورد با کودک سرسخت سعی کنید از کلمات باید، چون من می گویم، من درست می گویم و … استفاده نکنید. زیرا بچه ها این حرف های شما را به مثابه زنگ خطر شروع یک جنگ در نظر می گیرند. کودکان سرسخت خود عاشق زورگویی کردن و رئیس بازی هستند. بنابراین در این جنگ شما پیروز نخواهید بود. به جای به کار بردن روش زورگویی، سعی کنید از در عقل و منطق وارد شوید. مثلا اگر فرزندتان دلیل منع شدن برخی از کارها را از شما پرسید، به او نگویید چون من می گویم. به جای آن سعی کنید برای حرف خود دلیل و منطق آورده و کودک خود را مجاب نمایید.
استفاده از زورگویی در برخورد با کودک سرسخت می تواند موجب تقویت این ویژگی در آنان شود. زیرا کودکان همانند یک دوربین فیلمبرداری تمام رفتارهای والدین خود را ثبت کرده و از آن تقلید می کنند. در نتیجه این رفتار شما بیشتر از آنچه که فکرش را کنید می تواند به ضرر فرزندتان تمام شود.
برخورد با کودک سرسخت به روش تحسین و فرصت
استفاده از روش تحسین و فرصت برای برخورد با کودک سرسخت بهترین شیوه است. کودکان سرسخت علاقه زیادی به تحسین شدن دارند. در واقع آن ها حتی انتظار دارند زمانی که کار اشتباهی می کنند، بازم آن ها را تحسین کنید. البته اشتباه متوجه نشوید. زیرا منظور ما از تحسین کردن، تشویق کارهای اشتباه فرزندتان نیست. بلکه منظورمان این است که اگر فرزندتان یک کار خوب، هر چند کوچک انجام داد، او را تحسین کنید. این گونه فرزند شما در می یابد که برای شما مهم است و شما رفتارهای او را زیر نظر دارید.
در شیوه برخورد با کودک سرسخت به کودکتان فرصت دهید که خود برخی شرایط را امتحان کند. آزمون و خطا می تواند برای رشد کودک شما همانند یک معجزه عمل کرده و ذهن او را پرورش دهد. به کودک خود فرصت دهید اشتباه کرده و از اول کارها را انجام دهد. این گونه کودک سرسخت و لجباز شما به یک کودک توانمند و مسئول تبدیل خواهد شد.
کودک سرسخت خود را درک کنید
در شیوه برخورد با کودک سرسخت درک کردن را جایگزین قضاوت کردن نمایید. گاهی اوقات بد نیست خودتان را جای فرزندتان گذاشته و از زاویه دید او به شرایط نگاه کنید. ممکن است در برخی از شرایط از واکنش فرزند خود تعجب کنید و نتوانید دلیل آن را بفهمید. در این حالت بهتر است زاویه دید خود را تغییر داده و سعی کنید فرزندتان را درک نمایید. مثلا ممکن است کودک شما در روز تولد خود از عکس گرفتن خودداری کرده و مدام گریه کند. شاید کودک شما از شرایط جشن تولد راضی نیست و یا لباسی که به تن دارد او را اذیت می کند.
در چنین شرایطی برای برخورد با کودک سرسخت ابتدا باید او را آرام کنید. بعد از آرام کردن او، دلیل رفتارهایش را بپرسید و سعی کنید عوامل آزاردهنده را از او دور نمایید.
برخورد با کودک سرسخت از طریق ارتباط موثر
در برخورد با کودک سرسخت، ایجاد یک رابطه موثر و سازنده بسیار مهم است. در واقع مشکل بسیاری از والدین این است که نمی توانند با فرزند خود ارتباط قوی داشته باشند. تنها از طریق ارتباط سازنده است که شما می توانید به صحبت های فرزند خود گوش داده و او را درک نمایید. بدون داشتن ارتباطی سازنده، نه شما حرف کودکتان را می فهمید و نه او می داند که شما چه می گویید!
بهترین شیوه برای برخورد با کودک سرسخت و ساختن یک ارتباط موثر، استفاده از زبان مشارکت است. کودکان سرسخت دوست دارند به آن ها ثابت شود که در زندگی شما مهم بوده و به نوعی شریک زندگی شما هستند. بنابراین زبان مشارکت می تواند بسیار مفید عمل کند. مثلا به جای آن که به کودک خود بگویید برو اتاقت را مرتب کن. به او بگویید که نظرت چیه با هم اتاقت را مرتب کنیم؟ این گونه فرزند شما احساس مسئولیت پذیری بیشتری خواهد داشت.
گزینه هایی برای انتخاب در اختیار کودک قرار دهید
در برخورد با کودک سرسخت، لازم است همیشه گزینه هایی از پیش تعیین شده در اختیار داشته باشید. زیرا آن ها از انجام دادن یک کار مشخص و داشتن تنها یک حق انتخاب بیزار هستند. بنابراین اگر کودک شما در هنگام لباس عوض کردن کج خلقی می کند تنها کافیست به او حق انتخاب دهید. مثلا چندین دست لباس را که مورد تایید خودتان هستند در اختیار او قرار داده و سپس نظرش را بپرسید. مثلا به او بگویید که دوست داری کدام لباست را بپوشی؟ این گونه کودک درمی یابد که نظر او مهم بوده و برای شما قابل احترام است.
در هنگام برخورد با کودک سرسخت از تحمیل کردن خواسته خودتان به او بپرهیزید. زیرا با شما با تحمیل کردن باعث می شوید که او نیز خواسته های خود را به دوستان و هم بازی های خود تحمیل کند.
مذاکره کردن با کودک سرسخت را یاد بگیرید
در برخورد با کودک سرسخت متوجه یکی از ویژگی های بارز آن می شوید و آن علاقه به لجبازی کردن است. این کودکان تمام تلاش خود را می کنند که حرف، حرف آنان باشد! در این حالت ممکن است بحث میان والدین و کودک به مجادله و دعوا کشیده شود. اما یک والدین هوشیار و زیرک هرگز اجازه نمی دهند که وضعیت به این جاها بکشد. در عوض از روش مذاکره استفاده می کنند.
مذاکره در برخورد با کودک سرسخت باعث می شود که بتوانید مقداری از خواسته های خود و مقداری از خواسته های فرزندتان را اجرا کنید. این گونه فرزندتان در می یابد که در مقابل خواسته خود، وظیفه دارد به خواسته دیگران نیز احترام بگذارد. مثلا اگر فرزند شما یک اسباب بازی جدید می خواهد؛ به او بگویید که در صورت مرتب نگه داشتن اسباب بازی های قدیمی خود، می تواند یک اسباب بازی جدید داشته باشد.
برخورد با کودک سرسخت با قوانین پاداش و تنبیه
ممکن است فکر کنید که در برخورد با کودک سرسخت به قوانین سفت و سختی نیاز دارید. اما این گونه نیست. قوانین سفت و سخت می توانند یک خانه امن و راحت را به یک زندان برای کودک سرسخت تبدیل کنند. اما خانه امن به معنی یک خانه بدون قانون و بی حد مرز نیست. زیرا کودک باید خط قرمز های خود را شناخته و به قوانین مهم خانه آگاهی داشته باشد.
بهترین روش در برخورد با کودک سرسخت، استفاده از روش تشویق و تنبیه معنوی است. منظور از معنوی، عدم استفاده از وسایل مادی و فیزیکی است. مثلا اگر کودک کار خوبی را انجام می دهد، به عنوان تشویق می توانید به او اجازه دهید که 15 دقیقه بیشتر کارتون تماشا کند. همچنین اگر کار اشتباهی را برای چندمین بار تکرار کرد، به عنوان تنبیه ساعت تماشا کردن کارتون او را کاهش دهید.
شنونده خوبی برای حرف هایشان باشید
شنونده خوبی بودن در برخورد با کودک سرسخت یک هنر محسوب می شود. زیرا در بسیاری از مواقع والدین نمی توانند شنونده خوبی برای فرزندشان بوده و ترجیح می دهند که متکلم وحده باشند. متکلم وحده بودن و عدم گوش دادن به حرف های فرزندتان مانع از ایجاد ارتباط موثر و درک کردن صحیح او خواهد شد.
بنابراین اگر فرزند شما می خواهد دلیل کارش را به شما توضیح دهید، کنار او زانو زده و به حرف های او گوش دهید. ترجیحا سعی کنید در هنگام گوش دادن به حرف های کودکتان، ارتباط چشمی با او برقرار کنید. زیرا ارتباط چشمی می تواند یک رابطه عادی را به یک ارتباط قوی تبدیل نماید.
احترام گذاشتن به احساسات، بهترین روش برخورد با کودک سرسخت
برخی از افراد در برخورد با کودک سرسخت، کمترین توجهی به احساسات او ندارند. زیرا ممکن است سرسخت بودن کودک به اشتباه موجب کج فهمی این افراد شود. مثلا ممکن است فکر کنند که این کودکان بی احساس و مغرور هستند و فقط به خودشان توجه دارند.
جالب است بدانید که کودکان سرسخت و لجباز، جزء حساس ترین کودکان می باشند. کوچک ترین رفتاری از سوی والدین و اطرافیان می تواند به شدت احساسات این کودکان را جریحه دار کند. پایمال شدن احساسات این کودکان موجب ایجاد اختلالات رفتاری در بزرگسالی آنان می شود. فراموش نکنید که آن ها تنها کودک هستند. بنابراین همانند یک بزرگسال با آنان رفتار نکنید.
تاثیر هماهنگی والدین در برخورد با کودک سرسخت
هماهنگی والدین با هم در برخورد با کودک سرسخت بسیار مهم است. متاسفانه برخی از والدین هنور در چگونگی رفتار با کودک خود و تربیت آن با هم به توافق نرسیده اند. این موضوع می تواند بزرگترین نقطه ضعف والدین و تکیه گاه بزرگی برای لجبازی کردن کودک باشد. بنابراین در وهله اول لازم است والدین تکلیف خودشان را با هم روشن کنند. نشان دادن دو نوع واکنش متفاوت از طرف والدین موجب سردرگمی کودک شده و میزان لجبازی او را افزایش می دهد.
سعی کنید در شیوه برخورد با کودک سرسخت، ابتدا با همسرتان به توافقات لازم برسید. اصلا در حضور فرزند خود بر سر شیوه تربیت او با هم جر و بحث نکنید. اگر اختلاف نظری دارید، اجازه ندهید کودک متوجه آن شود. زیرا این موضوع می تواند به ضرر شما و کودکتان باشد.
در مورد اهمیت زمان با کودک خود گفتگو کنید
والدین هنگام برخورد با کودک سرسخت خود زمانی که او دارد وقت کشی می کند، معمولا موجب عصبانیت آنان خواهد شد. وقت کشی کردن در زمان انجام دادن برخی کارها و ایجاد تاخیر عمدی از ویژگی های بارز این کودکان است. مثلا ممکن است زمانی که عجله دارید و میخواهید جایی بروید، از کودک خود بخواهید که با عجله لباس هایش را بپوشد. در این حالت کودک لجباز به صورت عمد اقدام به وقت کشی می کند.
بهترین شیوه در برخورد با کودک سرسخت در هنگام وقت کشی، یادآوری کردن اهمیت زمان به آن هاست. اگر همچین رفتاری را در کودک خود مشاهده کردید، در زمان دیگری با آرامش بنشینید و با او در مورد اهمیت زمان صحبت کنید. به او بفهمانید که این کار آن ها می تواند موجب آزردگی خاطر و ناراحتی شما می شود. البته خیلی اغراق نکنید. زیرا این گونه تنها نقطه ضعف خود را به کودکتان نشان می دهید.